Երիտասարդ դասախոսը, որի հետ զրուցել ենք այս շաբաթ, ՀՊՏՀ կառավարման ամբիոնի դոցենտ, տնտեսագիտության թեկնածու Մարիանա Քոչարյանն է։
Մարիանա Քոչարյանը ՀՊՏՀ-ում աշխատում է 2008 թվականից։ Ավարտել է ՀՊՏՀ-ն՝ տնտեսագետ-տեսաբանի մասնագիտությամբ, այնուհետև՝ ասպիրանտուրան։ Դասավանդում է մենեջմենթի հիմունքներ, ժամանակի կառավարում, սոցիոլոգիա, սոցիալական մենեջմենթ, հանրային կառավարման տեսություն և պատմություն, գործավարության և օֆիսի կազմակերպում և այլ առարկաներ։
Երկու ուսումնական ձեռնարկի և երեք մենագրության համահեղինակ է, ունի ավելի քան երկու տասնյակ գիտական հոդված։ Գիտական հետաքրքրությունների շրջանակն ընդգրկում է կառավարման արդի հիմնախնդիրները, հանրային կառավարումը, մարդկային ռեսուրսների կառավարումը։
Մարիանա Քոչարյանի հետ զրուցել ենք 21-րդ դարի կրթության, ուսուցիչների, ընտանիքն ու կարիերան համատեղելու՝ իր բանաձևի մասին։
– Հարգելի´ Մարիանա, ողջունում եմ Ձեզ մեր հյուրասրահում։ Այսօր խոսելու ենք 21-րդ դարի կրթության մասին։ Եվ այսպես, մենք ապրում ենք տեխնոլոգիական դարաշրջանում, երբ փոփոխությունների արագությունը հսկայական է։ Այսպես կոչված Z սերունդը արմատապես տարբերվում է մեզանից տեխնիկական մտածելակերպով, աշխարհայացքով, ձգտումներով։ Ինչպիսի՞ն պետք է լինի 21-րդ դարի կրթությունը, որ բավարարի այդ սերնդի ձգտումները։
– Ողջույն, շնորհակալ եմ հրավերի համար։ Իրավացի եք, հասարակության սոցիալ-տնտեսական կյանքում, շնորհիվ գիտատեխնիկական առաջընթացի, մեծացել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների դերը: Համաշխարհային միտումների ուսումնասիրության արդյունքում կարելի է պնդել, որ գիտելիքն ու հմտությունը, որոնք ձեռք են բերվում ուսումնական հաստատություններում, արագորեն ծերանում են, հետևաբար կրթական համակարգին առաջադրվում են որակապես նոր պահանջներ: Անհրաժեշտություն է առաջանում կրթության ոլորտում կատարելու արմատական փոփոխություններ՝ սերտորեն կապված ՏՀՏ արդի միջոցների գործարկման և տարածման հետ։ Արդյունքում ձևավորվում են կրթություն ստանալու սկզբունքորեն նոր մոտեցումներ, որոնք հիմնված են համակարգչային և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների վրա:
Ուստի ժամանակակից կրթական համակարգի առաքելությունը պետք է լինի ոչ միայն սովորողներին գիտելիքով զինելը, այլև անդադար ինքնակրթության պահանջ ձևավորելն ու ինքնակրթության ունակություն զարգացնելը:
– Ինչպե՞ս սովորեցնել ուսանողներին սովորել, աղբյուրներ ուսումնասիրել, փնտրել տեղեկատվություն և, առհասարակ, ուսումնառությունն ավելի արդյունավետ կազմակերպել։
– Ինչպես դասավանդման գործընթացում, այնպես էլ առհասարակ կյանքում սովորեցնելու լավագույն տարբերակը համարում եմ սեփական օրինակով ցույց տալը՝ օրինակ ծառայելը: Այդ իսկ պատճառով դասախոսը ևս պետք է անընդհատ զարգանա, երբեք կանգ չառնի՝ բավարարվելով ունեցած ձեռքբերումներով: Ժամանակակից ուսանողներին սովորել կամ տեղեկատվություն փնտրել սովորեցնելու համար պետք է, նախևառաջ, հասկանալ ուսանողին և նրան մոտիվացնելու եղանակները, և շարունակական կապի մեջ գտնվել ուսանողի հետ: Կարծում եմ՝ անհրաժեշտ է, որ լսարանից ուսանողն առավելագույնը տանի իր հետ, սակայն չբավարարվի դրանով և անձամբ, տարբեր գործիքներով ուսումնասիրի տեղեկատվական աղբյուրներ և ամբողջացնի լսարանում ձեռք բերած գիտելիքը:
Շատ եմ կարևորում նաև ուսանող-դասախոս անմիջական, բայցև չափավոր շփումները լսարանից դուրս, ոչ ֆորմալ միջավայրում:
– Անհատականության ձևավորման գործում մեծ է ուսուցչի դերակատարությունը՝ անկախ նրանից, թե կրթական որ աստիճանում է սովորողը: Ունեցե՞լ եք արդյոք այդպիսի ուսուցիչներ և ինքներդ կրո՞ւմ եք այդ պատասխանատվությունը։
– Ոչ միայն կրթական գործընթացում, այլև կյանքում ուսուցչի դերակատարությունը անգնահատելի է: Ես այն երջանիկներից եմ, ով ունեցել է բազմաթիվ լավ ուսուցիչներ (ուսուցիչներ, դասախոսներ, կոլեգաներ, ընկերներ): Իմ ձեռքբերումների համար նրանց եմ պարտական նաև: Գիտակցելով, թե ինչ ազդեցություն կարող է ունենալ ուսուցիչը ուսանողի՝ որպես մարդ, որպես մասնագետ ձևավորման գործում, փորձում եմ հնարավորինս պատասխանատու կերպով մոտենալ այս հարցին:
Իմ խորին համոզմամբ՝ դասախոսի գործառույթը չի սահմանափակվում միայն դասընթացի շրջանակում գիտելիքի փոխանցմամբ: Դասախոսի կարևորագույն խնդիրն է նաև դաստիարակել լավ մարդ, ազգային կայուն արժեհամակարգով և հայրենիքին պիտանի քաղաքացի: Անձամբ ես անչափ կարևորում եմ մարդկային բարձր որակները: Այն, ինչ ստացել եմ կյանքում իմ ուսուցիչներից, փորձում եմ սերմանել նաև ուսանողների մեջ՝ հայրենասիրություն, ընկերասիրություն, նվիրվածություն, սկզբունքայնություն և խոչընդոտներին դիմակայելու ու խնդիրները հաղթահարելու ուժ, կամք և հաստատակամություն: Բոլորիս քաջ հայտնի է, որ կյանքի տարբեր իրավիճակներում կարող ենք հայտնվել ակամայից թվացող անելանելիության կամ խոր հիասթափության մեջ: Ես փորձում եմ նրանց մեջ դաստիարակել կամային բարձր հատկանիշներ՝ այդ իրավիճակները լուծելի դարձնելու և պատվով դուրս գալու համար: Միշտ և ցանկացած հարցում բաց եմ ուսանողների առջև որպես ավագ ընկեր, խորհրդատու: Ամփոփելով հավելեմ՝ սիրում եմ ուսանողի ՄԱՐԴ տեսակը:
– Համավարակով պայմանավորված՝ առցանց կրթությանն անցումը մեզ որոշակի փորձառություն տվեց՝ դիտարկելու կրթության առցանց և անցանց տարբերակները: Ըստ Ձեզ՝ ապագայի կրթությունը վիրտուալ տիրույթ փոխադրվելու միտում ունի՞, թե՝ ոչ:
– Իհարկե, համավարակը և՛ փորձություն, և՛ փորձառություն էր մեզ համար, ինչի շնորհիվ հասկացանք, թե որքանով ենք պատրաստ առցանց կրթության, կարողացանք համեմատել կրթության առցանց և անցանց տարբերակները, բայց ես դեռ ատենախոսության վրա աշխատելիս եմ փաստել, որ առցանց կրթությունը այլևս իրողություն է, և համաշխարհային միտումները տանում են դեպի վիրտուալ կրթություն: 21-րդ դարն անհնար է պատկերացնել առանց հեռավար կրթության: Մինչև համավարակն էլ բազմաթիվ բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, այդ թվում՝ մեր երկրում, առաջարկում էին հեռավար կրթություն: Ուղղակի այս տիրույթում անհրաժեշտ է ՏՏ կիրառման բարձր արհեստավարժություն՝ բոլոր գործիքներին տիրապետելու համար և հարկ է ունենալ բարձր պատասխանատվությամբ, գիտակից, մոտիվացված ուսումնառողներ՝ կրթությունը հնարավորինս արդյունավետ դարձնելու համար:
– Ժամանակի կառավարում, սոցիոլոգիա, սոցիալական մենեջմենթ դասավանդող կին գիտնական-մանկավարժի համար ինչպե՞ս է լուծում ստանում սոցիալական բոլոր դերերի համատեղումը: Կա՞ն բանաձևումներ, որոնք այլոց ևս կարող են օգտակար լինել:
– Սոցիալական բոլոր դերերի համատեղումը ներդաշնակ կյանքի գրավականն է: Իրականում այս բարդ համատեղումը հնարավոր է դառնում, երբ կողքիդ կա մշտապես աջակցող և ցանկացած հարցի ըմբռնումով մոտեցող ամուսին (կողակից), նաև օգնության են գալիս մասնագիտական ունակությունները: Բանաձևը շատ պարզ է՝ սահմանե՛ք առաջնահերթություններ և Ձեզ շրջապատե՛ք ճիշտ մարդկանցով (սա նաև այն հիմնական խորհուրդներից է, որ տալիս եմ իմ ուսանողներին):
– Վերջում՝ մի քանի բլից-հարց.
– Լավագույն ֆիլմը, որ երբևէ դիտել եք։
– Ուիլ Սմիթի գլխավոր դերակատարությամբ գրեթե բոլոր ֆիլմերը, մասնավորապես՝ «Հետապնդելով երջանկությունը»։
– Գիրք, որը վերընթերցելու պահանջ եք զգացել:
– Ալեքսանդր Դյումա. «Կոմս Մոնտե Քրիստո»։
– Երաժշտությունը Ձեր կյանքում։
– Իմ հանգստի և ճամփորդության կարևոր մասնիկն է։
– Ի՞նչը կարող է Ձեզ ուրախացնել։
– Ամեն մանրուք կարող եմ կարևորել և ուրախանալ դրանով։
– Ի՞նչը կարող է Ձեզ զայրացնել։
– Մարդկային անտարբերությունը, անսկզբունքայնությունը։
– Ի՞նչն եք ամենից շատ արժևորում մարդկանց մեջ։
– Ազնվությունը, նվիրվածությունը, կամեցողությունը, լավը տեսնելու ունակությունը։
Լուսանկարները՝ Մարիանա Քոչարյանի անձնական արխիվից
Զրուցեց Շուշան Շահվերդյանը